ESKİ DOĞU BLOKU ÜLKELERİ KAYNAKLI İNSAN TİCARETİ VE FUHUŞ SEKTÖRÜNDE ÇALIŞAN KADINLAR

Abstract

Bu araştırma, Sovyet Sistemi’nin çöküşüyle Doğu Bloku ülkelerinde serbest piyasa ekonomisine geçiş döneminin kadın emeği ve istihdamı üzerinde yarattığı etkilerle şekillenen uluslararası göç süreçlerini ve insan ticareti olgusunun fuhuş sektörü boyutunu feminist bir yaklaşımla analiz etmeyi hedeflemektedir. Bu bağlamda araştırmada insan ticaretine yönelik temel yaklaşımlar, Eski Doğu Bloku ülkelerinden gelen kadınların göç etmelerine sebep olan faktörler ve hedef ülkede yaşananlar, konuyla ilgili uluslararası yasal çerçeve ve sivil toplum örgütleri faaliyetleri gibi çeşitli mücadele pratikleri ve Türkiye’deki durum ele alınacaktır. İnsan ticaretinin ve düzensiz göçün giderek dünyayı saran ve çığ gibi büyüyen sorunlar olmasıyla birlikte akademik araştırmalar da yaygınlık kazanmaya başlamış ve çeşitli bilimsel yaklaşımlar gelişmiştir. İnsan ticaretine yönelik yaklaşımlar, göç yaklaşımı, pazar yönelimli yaklaşım ve feminist yaklaşım olmak üzere üçe ayrılır. Bu yaklaşımlardan göç yaklaşımı insan ticaretini düzensiz göç süreçleri üzerinden ele alır. Pazar yönelimli yaklaşım ise insan ticareti amaçlı kurulan çeteleri, bu çetelerin örgütlenme biçimlerini, dünya genelinde oluşan pazarı ve elde edilen karları analiz eder. Kendi içinde radikal feminizm ve seks çalışanları taraftarı feminizm olmak üzere ikiye ayrılan feminist yaklaşım ise fuhuş sektöründe çalışmanın kadınlar için ne anlama geldiğini sorgulayarak insan ticaretine fuhuş sektöründe çalışma kavramı üzerinden yaklaşır. Radikal feminizm “fahişelik” olarak kavramsallaştırdığı fuhuş sektöründe çalışmayı, kadınların ataerkil sistemde ezilme pratiklerinden biri olarak değerlendirerek bir tecavüz ve şiddet biçimi olarak görür. Seks çalışanları taraftarı feminizm ise, fuhuş sektöründe çalışmayı bir iş olarak değerlendirir. Bu yaklaşımların insan ticaretini değerlendirme biçimleri, fuhuş sektörünün yasaklanması ve yasallaştırılması arasındaki gerilime dayanır. Radikal feministler, fahişeliğe yönelik görüşlerine dayanarak fuhuş sektörünün kesinlikle yasaklanması gerektiğini savunurken, seks çalışanları taraftarı feministler yasaklanmış bir fuhuş sektörünün seks hizmetlerinin alınıp satılmasını yeraltına iteceğini ileri sürerek radikal feministlerin aksine, gönüllü ve zorla fuhuş arasında bir ayrım yapmaktadırlar. Gönüllü yapılan fuhuşu bir emek biçimi olarak tanımlarken gönülsüz fuhuş ve insan ticaretiyle mücadele edilmesi gerektiği görüşündedirler. Feminist yaklaşımlardaki bu kutuplaşma, insan ticaretiyle mücadele eden uluslararası sivil toplum kuruluşlarına da yansımıştır.