Türkiye’de “Adalete Erişim” Göstergeler ve Öneriler

Abstract

İnsan hakları hukuku bağlamında, bir hakkın tanınması, korunması, yerine getirilmesi ve gelişiminin gözetilmesi asıldır. Farklı işlevsel evreleri ifade eden bu ekseni, aslında bir kavramla açıklamak mümkündür: güçlendirme (empowerment). Bu, elbette hak öznesinin güçlendirilmesini ifade eden bir kavramdır. Diğer bir deyişle, bu durum, (gerçek ya da tüzel) bir hukuk kişisinin haklarının hukuk sayesinde korunmasındaki mantığın ifadesidir. “Adalete erişim” kavramının böyle bir “güçlendirme” anlayışı içinde temellendirilmesi, aynı zamanda, geleneksel usul hukukundan insan hakları hukukunun etkisi altındaki, yeniden tanımlanmış bir yargılama hukukuna geçişin de önemli hukuki, siyasi ve sosyal araçlarından birini oluşturacaktır. Seda Kalem Berk’in, Türkiye’de “Adalete Erişim”: Göstergeler ve Öneriler başlıklı bu çalışması, yukarda temas ettiğim o gelişim ve yeniden tanımlanma ekseninin tüm aşamalarını kapsayabilecek bir etki değerlendirmesinin analizi olarak da görülebilir. Bu karakteriyle, Türkiye’deki “hak arama hürriyeti”nin kullanılma çevresi ve buna etki eden diğer faktörler ışığında, sosyal bilimler merceğinden bir analiz olduğunu da söyleyebilirim. Öte yandan bu çalışma, Türkiye’de dünyaya göre daha geç başlayan ve sadece hukukçuların değil sosyal bilimcilerin de hukuku ilgilendiren alanlarda çalışmaya başlamasıyla kendini gösteren bir değişim açısından da örnek bir katkıdır.