Hak temelli izleme ve değerlendirme ve toplumsal cinsiyet anaakımlaştırması

Abstract

Bu çalışma, Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği’nin Demokrasi ve İnsan Hakları için Avrupa Aracı Ülke Bazlı Hibe Programının kapsamında desteklediği “Türkiye’de Hak Temelli İzleme: Sivil İzleme İnisiyatiflerinin Haritalanması ve İzlemede Toplumsal Cinsiyetinin Güçlendirilmesi” başlıklı projenin bir çıktısıdır. Çalışmanın amacı, esas olarak toplumsal cinsiyet temelli örgütlerin daha fazla eşitlik ve özgürlük için haklar temelinde yürüttükleri politik eylemlerinin izleme ve değerlendirme ayağının güçlendirilmesine katkı sunmaktır. İkinci amacımız, diğer sivil toplum örgütlerinin yürüttükleri hak temelli izleme ve değerlendirme çalışmalarına insan haklarının ve hak temelli izleme ve değerlendirmenin toplumsal cinsiyet boyutuna dikkate çekerek katkı sunmaktır. Kitabımız üç kısımdan oluşuyor. Birinci Kısım’a Başlarken adını verdik. İlk Kısım’ın Birinci Bölüm’ünde hem izleme ve değerlendirmeyi genel olarak, hem de bunun hak temelli izleme ve değerlendirmeden farkını sorular ve cevaplar şeklinde sunuyoruz. İkinci Bölüm’de önce insan haklarını nasıl anlıyoruz sorusunun cevabını, daha sonra insan hakları kavramının toplumsal cinsiyet ve toplumsal cinsiyet temelinde yürütülen eşitlik siyasetiyle ilişkisini ortaya koyuyoruz. İkinci Kısım, dört bölümden oluşuyor. Bu Kısım’ın ilk bölümü (Üçüncü Bölüm), Hak Temelli İzlemede Farklı Yaklaşımlar ve İzleme Araçları başlığı altında hak temelli izleme ve değerlendirmenin hangi yaklaşımlar çerçevesinde ve hangi araç ve yöntemlerle yapılabileceğini sunuyor. Sonraki bölümün konusu dava izleme. Davaların takibi ve parçası olmak Türkiye’de politik eylemlerin önemli bir parçası olduğu için, dava izlemeye ayrı bir bölüm ayırdık. Toplumsal Cinsiyet Anakımlaştırması da ayrı bir bölümün başlığı, çünkü toplumsal cinsiyet anaakımlaştırması insan haklarına göre daha yeni bir kavram ve insan haklarının toplumsal cinsiyet anaakımlaştırması daha da yeni. Ayrıca, hak temelli izleme ve değerlendirme araçlarının toplumsal cinsiyet anaakımlaştırması yapım aşamasındadır. Bu nedenlerle, en yeni toplumsal cinsiyet ve eşitlik anlayışlarına uygun bulduğumuz toplumsal cinsiyet anaakımlaştırması anlayışını ayrı bir bölümde (Beşinci Bölüm) sunup, uygulamayı yapacak olanlara bırakmayı uygun bulduk. İkinci Kısım’ın son bölümün başlığı, Yöntem ve Teknikler Üzerine. Bu bölümde hak temelli izleme yapmak için gerekli olan teknik bilgiyi sunmaktayız. Üçüncü ve son kısım alan araştırmamızı sunumuna ayrıldı. Üçüncü Kısım’ı başı sonu olan bölümlere ayırmak yerine, bizler için de keşfetme, öğrenme ve soru sorma aracı olan alan araştırması deneyimimizi paylaşıyoruz. Bu Kısım’ın okuyanlar için de keşif ve soru sorma aracı olmasını umut ediyoruz. Aynı nedenle, çalışmamızı bir sonuçla bitirmek yerine Edip Cansever’in Umuş şiiri ile bitirmeyi tercih ettik.

This book is an output of the Project entitled “Rights Based Monitoring in Turkey: Mapping the Civil Monitoring Initiatives and Strengthening Gender Perspective of Monitoring” and financed by Delegation of the European Union to Turkey, the European Instrument for Democracy and Human Rights Country Based Support Scheme Turkey Programme. The primary aim of this book is to contribute to the strengthening of the monitoring and evaluation pillar of political actions of gender based civil society organisations within the field of human rights for greater equality and liberty. Our second aim is to contribute to monitoring and evaluation works of other rights based civil society organisations through drawing attention to gender aspects of both human rights and rights based monitoring and evaluation. Our book is made up of three parts. We entitled the first part as “While Starting”. In the First Chapter of this Part, we are presenting both monitoring and evaluation in general and its difference from rights based monitoring through questions and answers. In the Second Chapter, we answer first the question of how we understand human rights, and then we present human rights concept in relation to both gender and gender based equality politics. The Second Part consists of four chapters. The First Chapter of this Part (Third Chapter) entitled “Different Approaches and Monitoring Tools” presents within which approaches and by which tools rights based monitoring and evaluation can be conducted. The subject of the next chapter is Trial Monitoring. Being involved in and following court cases make up an important part of political actions in Turkey. This is why we spared a separate chapter on Trial Monitoring. We also spared a separate chapter on Gender Mainstreaming because gender mainstreaming is more recent than human rights, and gender mainstreaming of human rights is even more recent. Besides gender mainstreaming of rights based monitoring and evaluation is under construction. Because of these, we preferred to present an understanding of gender mainstreaming that we consider the most suitable for the most recent understanding of gender and left the application to the practitioners. The title of the last Chapter of the Second Part is “On Methods and Techniques”. We are presenting technical information needed for monitoring and evaluation. The Third and the last Part is spared for Field Study. Instead of dividing this part into chapters, we share our field study experience which was full of exploration, learning and questioning for us. We are hoping that this part turns out to be an exploration, learning and questioning for readers as well. Because of the same reason, we preferred not to end our book with a conclusion, but a poem by Edip Cansever entitled Hoping.