| dc.description.abstract | Çocuk Yaşta, Erken ve Zorla Evlilikleri (ÇEZE) toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifinden ele alarak
toplumsal cinsiyete duyarlı hak temelli bir izleme çalışması olan bu rapor, Cinsiyet Eşitliği
İzleme Derneği’nin (CEİD) toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin farklı alanlarda hazırlamış olduğu
haritalama çalışmalarına ilişkin ürünlerden biridir. Proje, Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UN
Women) Türkiye Ofisi tarafından desteklenmiştir. Birleşmiş Milletler Ortak Programı Çocuk
Yaşta, Erken ve Zorla Evliliklerin Önlenmesi projesi, UN Women’ın yanı sıra Birleşmiş Milletler
Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA), Uluslararası Göç Örgütü
(IOM), Birleşmiş Milletler Mülteci Yüksek Komiserliği (UNHCR) ortaklığında ve İsveç Uluslararası
Kalkınma İşbirliği Ajansı (SIDA) finansal destekleriyle yürütülmüştür.
UN Women ve CEİD ortaklığıyla yürütülen bu projenin amacı ÇEZE’nin önlenmesine yönelik
olarak ulusal düzeyde ve il düzeyinde ÇEZE izleme göstergeleri geliştirmek, uluslararası norm
ve standartlara atıfta bulunan konuyla ilgili ülke mevzuatını ve hizmetlerini haritalamak, STK’ların
ÇEZE konusunda farkındalıklarını ve izleme kapasitelerini geliştirmek ve bu yolla ÇEZE’nin
önlenmesine katkıda bulunmaktır.
UN Women ile Kasım 2019 tarihinde yapılan protokol/anlaşma ile başlayan Çocuk Yaşta, Erken
ve Zorla Evliliklerin Önlenmesi projesi 2021 yılı Haziran ayında tamamlanmıştır. Proje kapsamında,
proje paydaşlarının hak temelli izleme kapasitelerini ve ÇEZE konusundaki farkındalıklarını
artıracak faaliyetler yürütülmüştür. Bu çerçevede öncelikle Adana, Gaziantep, Kars ve İzmir illerinde
mevcut durumu ortaya koymak amacıyla sivil toplum kuruluşları, ilgili kamu kurumları ve
yerel yönetimlerin ilgili birimleri ziyaret edilmiş yapılan görüşmelerde proje uygulama illerine
özel/özgün ihtiyaçlar ve sorunlar saptanmıştır. Ayrıca ‘Çocuk Yaşta, Erken ve Zorla Evlilikler ile
ilgili Temel Kavramlar ve TCE Duyarlı Hak Temelli İzleme’, ‘Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Veri ve
Göstergeler’ konularında eğitimler gerçekleştirmiş; İzleme Göstergeleri ve toplumsal cinsiyete
duyarlı Planlama Atölyeleri yapılmış ve proje uygulama illeri için yerel eşitlik izleme planları
hazırlanmıştır.
Çocuk Yaşta, Erken ve Zorla Evlilikler dünya çapında ve Türkiye’de milyonlarca çocuğu, özellikle
de kız çocuklarını etkileyen ve çok yönlü ele alınması gereken insan haklarına yönelik önemli ihlallerden
ve zararlı uygulamalardan biridir. ÇEZE, aynı zamanda çocuklara ve kadınlara yönelik
şiddet biçimlerinden biridir ve çocukların eğitimini, sağlığını, sosyal, psikolojik ve kültürel gelişimlerini
engelleyen ve özgürlüklerini kısıtlayan önemli sorunlar arasındadır. Küresel düzeyde
de, oğlan çocuklar açısından da önemli bir sorun olmakla birlikte, ÇEZE’ye maruz kalanların ve
bu evliliklerin sonuçlarından daha yoğun ve olumsuz biçimde etkilenenlerin kız çocuklar olması
nedeniyle daha çok kız çocukları ve kadınlar açısından ele alınmaktadır.
Bu çalışmada, ÇEZE ile ilgili uluslararası politika belgelerinde yer alan normlar, standartlar ve iyi
uygulamalar dikkate alınarak bir inceleme yapılmıştır. Türkiye’deki mevzuat, uygulama ve politika
belgelerinin bu normlar ile uyumunu da gözeten, sivil toplum kuruluşlarının, kamu kurumlarının
çalışmalarını değerlendiren yapısal izleme çalışması yapılmıştır. Rapor ayrıca, toplumsal
cinsiyet eşitsizliklerinin bir sonucu olarak kadınların ve kız çocuklarının çocuk yaşta, erken ve
zorla evlenmeleri/evlendirilmelerini göstergeler aracılığıyla izlenebilmesi amacıyla gösterge temelli bir izleme önerisinde de bulunmaktadır. Bu kapsamda, mevcut göstergeler ile önerilen
göstergeler başlıkları altında göstergeler yer almaktadır. Türkiye’de ÇEZE’nin mevcut durumunu
ortaya koymanın ötesinde, veri açısından eksikliklerin olduğu alanlara da işaret etmeyi
amaçlayan bu haritalama raporu, proje illeri olan dört il bünyesinde daha detaylı bilgi de içermektedir.
Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği olarak, Avrupa Birliği destekli Türkiye’de katılımcı Demokrasinin
Güçlendirilmesi: Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin İzlenmesi projeleri kapsamında bugüne kadar
toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması açısından öncelikli olan 15 alana ilişkin haritalama raporları
üretilmiştir: kadınlara yönelik toplumsal cinsiyete dayalı şiddet, siyasal kararlara katılım,
eğitim, istihdam, din hizmetlerine erişim, spor, sağlık, kentsel haklar/hizmetlere erişim, medya,
kadın/insan ticareti, adalete erişimde TCE, gelir, yoksulluk, sosyal yardım ve sosyal koruma,
Bilim, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik disiplinlerinde TCE (STEM), kadın mülteciler ve TCE,
erkeklik ve toplumsal cinsiyet eşitliği. 16. tematik alan olarak UN Women Türkiye Ofisi tarafından
desteklenen Çocuk Yaşta, Erken ve Zorla Evlilikler ve toplumsal cinsiyet eşitliği alanına ilişkin
ilk defa hazırlanan bu haritalama çalışmasının, Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin
görünürlüğü, yapısal izleme ve gösterge temelli yaklaşımlar ile hak temelli izlenmesine katkıda
bulunacağını umuyoruz. | en_US |
