Elektrik-Elektronik Sektöründe Çalışma Koşulları ve Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Kadın İşçiler Üzerindeki Etkileri: İşyeri Vaka Analizi

Abstract

Bu çalışma klemens üretimi yapan bir elektrik fabrikasında çalışma koşullarının ve toplumsal cinsiyet rollerinin, kadın işçilerin genel sağlık durumlarına ve vücut ağrılarına etkilerini tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiş bir vaka çalışmasıdır. Bu kapsamda yapılan anket çalışmasına montaj hattında çalışan 95 kadın işçiden 78’i katılmıştır. Anket sonuçlarının değerlendirilmesinde analiz edilen sonuçlar, ankete katılan 12 kadın işçi ile gerçekleştirilen grup odak çalışmasında da araştırmayı destekleyici olarak kullanılmıştır. Söz konusu kadın işçilerin medeni durumları, hanede kaç kişi yaşadıkları ve bu kişilerin kimler olduğu, çocuk sahibi olup olmadıkları, ev içi organizasyona hane halkından kimlerin dâhil olduğu, iş günü içinde ve izin günlerinde yaptıkları rutin işler, bu işlerin süresi, evde bakım ve ev işlerinde sorumluluğun paylaşılıp, paylaşılmadığı, kendilerine ayırdıkları zamanı, ekonomik gelirlerini kendileri için kullanıp kullanmadıkları, ortalama kaç saat uyudukları, çalışma süreleri, bölümleri, fazla mesai, vardiyalı çalışma yapıp yapmadıkları, genel sağlık durumları ve doktor tarafından tanısı konulmuş herhangi bir hastalıklarının olup olmadığı sorulmuştur. Aynı zamanda Prifzer INC’in sağladığı eğitim ödeneği ile Dr. Robert L. Spitzer, Janet B.W.Williams, Kurt Kroenke ve arkadaşları tarafından geliştirilen Hasta Sağlık Anketi-9 (PHQ-9) uygulanmıştır. Bunun yanında ağrı haritaları yöntemi kullanılarak, işçilerin kendilerine verilen vücut haritalarında ağrı bölgelerinin ve şiddetlerinin işaretlemeleri istenmiştir. Söz konusu işyeri, kadın işçilerin yoğunluklu olduğu (üretim bandındaki 101 işçiden 95’i kadındır) bir işyeri olması ve genelde kadın emeğinin yoğun bir biçimde kullanıldığı elektrikelektronik sektöründeki küçük parçaların üretiminin yapıldığı bir alanda faaliyet yürütmekte olması nedeni ile tercih edilmiştir. Söz konusu işyeri 2733 NACE işkolunda faaliyet yürütmekte, elektrik aksamında kullanılan klemensler, 5-7 kişiden oluşan kurulu montaj hatlarında çalışmaktadır. Araştırmanın tek bir işyerinde gerçekleştirilmesi bir handikap olarak görülse de elde edilen sonuçların çalışma koşulları ve toplumsal cinsiyet rolleri açısından anlamlı sonuçlar üretmiş olması nedeniyle bu alanda sürdürülen çalışmalara önemli bir katkı sunduğunu düşünmekteyiz. Bu raporda öncelikli olarak çalışmadan elde edilen genel sonuçlar ortaya konulacak, sonrasında da çeşitli kategoriler üzerinden vücut ağrılarını etkileyen unsurlar, istatistiksel olarak analiz edilecektir.