İnsan Hakları Göstergeleri Ölçme ve Uygulama Kılavuzu

Abstract

Son yıllarda, ulusal ve uluslararası insan hakları aktivistleri ve politika belirleyiciler de dâhil olmak üzere pek çok paydaşın, insan haklarının değerlendirmesinde, uygulanmasında ve gerçekleştirilmesinin ilerletilmesinde göstergelerin kullanılması yönündeki talebi giderek artmaktadır. Bu yayın, objektif ve kapsamlı insan hakları değerlendirmesini teşvik etmek için nicel ve nitel göstergeleri belirleme yaklaşımı ve ilgili metodoliji de dahil olmak üzere operasyonel araçlarla bir referans kaynağı geliştirerek bu talebin bir kısmını karşılamaya çalışmaktadır. Genel düzeyde, insan haklarının ölçülmesi, önemli kalkınma düşünürü ve uygulayıcısı J. K. Galbraith tarafından bir zamanlar gayet iyi bir şekilde özetlenen “Eğer ölçülmüyorsa, fark edilmemeye meyillidir” düşüncesinden ilham almıştır. Bir başka düzeyde ve farklı bir bağlamda ise, daha ileri gidilerek “ölçülen şey, gerçekleştirilir”2 fikri de ileri sürülebilir. Bu düşüncenin merkezinde, toplumsal olarak arzu edilen belirli hedeflerin gerçekleştirilmesine yönelik bir değişim sürecini yönetmek için; bu amaçlarla uyumlu hedefleri dile getirme, gerekli araçları seferber etme ve bunların yanı sıra bu araçları arzu edilen sonuçlara dönüştüren politika araçlarını ve mekanizmaları tespit etme ihtiyacının tanınması bulunur. Diğer bir deyişle, bir durum analizi gerçekleştirmek, kamu politikasını bilgilendirmek, ilerlemeyi izlemek ve performansı ve genel sonuçları ölçmek amacıyla uygun bilgiye örneğin, istatistik, gösterge, hatta endeksler biçiminde – ihtiyaç vardır. Gösterge kullanımı, daha sağlam ve etkin iletişim kurmamıza yardımcı olur. Göstergelerin toplanması, bilgilerin etkin bir şekilde kaydedilmesine yardım eder ve bu, daha sonra, konuları ve sonuçları daha kolay izlemeyi ve takip etmeyi sağlar. İyi şekilde ifade edilen göstergeler, kısıtların ve politika dengelerinin halk tarafından anlaşılmasına ve sosyal öncelikler konusunda daha kapsamlı mutabakat oluşturulmasına yardımcı olabilir. Daha da önemlisi, doğru kullanıldıklarında, bilgi ve istatistik, sosyal olarak değer verilen ilerleme arayışında hesap verebilirlik ve şeffaflık kültürü oluşturmak için güçlü araçlar olabilir. Tüm bu uygulamalarda, göstergelerin esas vaatlerinden faydalanmak için bu göstrgeleri, onların hizmet etmesi beklenen özel hedeflerin koşullarına göre adapte etmek ve yapılandırmak gereklidir. Bir göstergeden azami faydayı sağlamak için bilgi toplama ve işleme; sağlam bir metodolojiye dayanmalı, kavramsal olarak sağlam, ampirik olarak doğrulanmış olmalıve kullanıldığı bağlamla ilgili olmalıdır.