Çankaya’nın Sitemli Yurttaşları, Kentsel Hareketlilik ve Kentsel Hizmetlere Erişim Ekseninde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin İzleri: Ankara, Çankaya Örneği

Abstract

Bu araştırma, Ankara’nın Çankaya ilçesinde yaşayan yurttaşların kentsel hareketlilik ve kentsel hizmetlere erişim hakkının nasıl gerçekleştiğini kent politikalarında genellikle görmezden gelinen kadınların, LGBTİ+’ların, engellilerin ve 65 yaş ve üzerindeki bireylerin seslerine kulak vererek keşfetmek amacıyla yazıldı. Bu anlamıyla yayınımız, dışlanan ve ayrımcılıkla karşılaşan grupların kentsel hakları çerçevesinde toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı bilgi üretme ve bu bilgi üzerinden dönüşüm yaratma sürecinin bir parçası. Bu süreçteki temel perspektifimiz toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifiydi. Toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifi bize, tıbbın ve hukukun baskınlığı altında biyolojik eksende ele alınan kadın ve erkek cinsiyet ifadelerinin ötesinde farklılıklara ilişkin tüm ikili kategorilerin toplumsal çeşitliliği kavramamızda yetersiz kaldığını gösteriyordu. Bu açıdan bizim için hem cinsiyet hem de engellilik durumu açısından kişilerin beyanı öncelikli oldu. Bu kapsamda cinsiyeti, Butler (2016)’ın tanımından yola çıkarak ikili zıtlıkların ve kategorik tanımlamaların ötesinde tarihsel, sosyal ve kültürel olarak biçimlenen iktidar ilişkileri içindeki kişisel deneyimleri ifade edecek şekilde kullanmak istedik. Bu noktada LGBTİ+ çatı kavramını kullanırken, kadın ve erkek ikili cinsiyet kategorisi dışındaki lezbiyen (eşcinsel kadın), gey (eşcinsel erkek), biseksüel, transsekseül (trans kadın, trans, trans erkek), interseks ve bunun dışında kalan ve marjinalize edilen yönelimler ve cinsiyet kimliklerini işaret etmeye çalışıyoruz. Bu sebeple araştırmada kendisini trans, lezbiyen, gey olarak tanımlayan bireylerin dışında “+” ifadesini de görünür kılmak için bireylerin cinsiyet beyanlarını olduğu gibi kullandık. Dolayısıyla araştırmada kendisini “efemine erkek”, “lubunya” ya da “cinsiyetsiz” olarak tanımlayan öznelerle karşılaşmanız mümkün. Engelli olma durumu açısından da tıbbın ve hukukun belirlediği benzer bir kategorik tanımlamadan sıyrılmak amacıyla kişilerin kendilerini en temelde nasıl tanımladıklarını önemsedik. Bu açıdan, araştırmada engellilik halini, engel raporu olduğunu belirtmekle birlikte kendisini engelli olarak tanımlamayan ya da ilaç kullanmadığı zamanlarda kendisini engelli olarak tanımlayan öznelerin beyanı üzerinden tanımlıyoruz. Böyle bir perspektiften baktığımızda araştırma süreci bize, dışlanma ve ayrımcılık deneyiminin Çankayalıların büyük bir kısmı için geçerli olduğunu gösterdi. Tam da bu nedenle yayında, değerlendirme ve deneyimlerine odaklandığımız araştırma öznelerini Çankayalılar olarak tanımlamamız gerektiğini düşündük. Buradaki amacımız, farklı sesleri, ihtiyaçları ve önerileri dikkate almanın ya da almamanın bir bütün olarak Çankaya açısından da anlamını gösterebilmekti. Bu açıdan Çankayalılar derken farklı cinsiyet kimliklerinden ve cinsel yönelimlerden, farklı yaş gruplarından kendilerini engelli olarak tanımlayan ve tanımlamayan kadın, erkek ve LGBTİ+’lardan bahsediyoruz. Dolayısıyla bu yayın, bu çerçevede tanımladığımız Çankayalılar için kente aidiyetin/kentle ilişkilenmenin, kentsel hareketliliğin ve kentsel hizmetlere erişimin hangi koşullar ve deneyimler çerçevesinde gerçekleştiğini Çankayalıların seslerine kulak vererek anlamaya ve bu çerçevedeki önerilerini sunmaya çalıştığımız araştırma sonuçlarını içeriyor. Bu açıdan sizleri, katı kuramsal açıklamalardan ziyade Çankayalıların gündelik yaşamda kullandıkları ifadeler üzerinden kentsel alana bakmaya hazırlamak isteriz.