İstatistik Üretiminde İdari Kayıtların Rolü

Abstract

Kitlenin mevcut durumunu bilmek, mevcut duruma ilişkin nedenleri ortaya çıkartabilmek ve geleceğe yönelik plan ve programları oluşturabilmek için istatistiki verilere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle, istatistiki verilerin geçerliliği ve güvenirliliği önem arz etmektedir. Diğer yandan, gerek yerel gerek ulusal gerek uluslar arası düzeyde artan bilgi ihtiyacı, istatistiki verilere olan talebi de her geçen gün arttırmaktadır. İstatistiki bilgi ihtiyacını karşılamakla görevli olan istatistik kurumları, artan bu talepleri temelde gerçekleştirdikleri araştırma ve sayımlarla gidermektedirler. Ancak, artan talepler karşısında istatistik kurumları gerek personel, gerek bütçe ve gerekse cevaplayıcı yükü açısından zorlanmaktadırlar. Bu nedenle alternatif veri kaynakları arayışlarına yönelmektedirler. Bu arayışlardan biri, ikincil veri kaynakları olarak idari kayıt verilerinin istatistiki amaçlarla kullanımıdır. Diğer yandan, istatistik kurumları doğru, uygun, zamanlı, karşılaştırılabilir, tutarlı ve erişilebilir kalitede ve düşük cevaplayıcı yükü ile etkin maliyetli üretim yapmakla yükümlüdürler. İdari kayıt verileri, idari amaçlarla oluşturulduklarında istenilen kalitede istatistiki bilgi üretilmesine uygun olmayabilir. Bu nedenle, idari kayıt verilerinin istatistiki amaçla kullanılmasına başlanmadan önce bu verilerin istatistiki amaçlarda ve istatistiki kalitede kullanıma uygunluğu araştırılmalıdır. Bu da, istatistik kurumu ile idari kayıt verisine sahip kurumların yakın işbirliğini zorunlu kılmaktadır. Bu yayında, idari kayıt verilerinin istatistiki amaçla kullanımı konusunda karşılaşılabilecek güçlükler ve idari kayıt verilerinin değerlendirilmesinde temel yaklaşımlara ilişkin bilgiler sunulmaktadır. Yayın dört bölümden oluşmaktadır. • İstatistiki Veri Kaynakları ve İdari Kayıt Verileri: Bu bölümde, istatistiki bilgi üretiminde baş vurulan veri kaynaklarına ilişkin temel bilgiler ile idari kayıt kavramı ve idari kayıt türlerine ilişkin bilgiler yer almaktadır. • İdari Kayıt Verilerinin İstatistiksel Amaçla Kullanımı: Bu bölümde, idari kayıt verilerinin, istatistiki amaçla kullanımdaki avantajlar ve dezavantajlar, kullanım alanları, istatistiki amaçla kullanımdaki kısıtları, idari kayıt verilerinde istatistik üretiminde dikkat edilmesi gereken temel kurallara ilişkin bilgiler ve diğer ülkelerde idari kayıt verilerinin istatistik amaçlı kullanımına ilişkin örnekler yer almaktadır. • İdari Kayıt Verilerinde Kalite Bileşenleri ve Kalite Değerlendirme: Bu bölümde, istatistiki veri üretimi için Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (EUROSTAT) tarafından belirlenen istatistiki verilerde kalite bileşenleri, idari kayıt verilerinde kalite bileşenleri, idari kayıtlardan sağlanan girdi ve ürün verilerinin kalite bileşenleri analizi için İsviçre İstatistik Ofisi tarafından oluşturulan model ve veri kaynaklarının kalite değerlendirmeleri için Hollanda İstatistik Ofisi tarafından geliştirilen model ve kontrol listelerine ilişkin bilgiler yer almaktadır. • Türkiye’de İdari Kayıtların Kullanımı: Bu bölümde, Osmanlı döneminde tutulan kayıtlara ilişkin kısa bilgiler, Türkiye İstatistik Kanunu’nda kurum/kuruluşlarda mevcut olan idari kayıt verilerinin kullanımına ilişkin maddeler, Resmi İstatistik programları, program çerçevesinde idari kayıt verilerinden üretilecek istatistikler ve mevcut kayıt sistemlerine ilişkin bilgiler yer almaktadır.