Türk Parlamento Tarihinde Kadın Parlamenterler

Abstract

Ülkemizde kadınların siyaset başta olmak üzere tüm alanlara katılımı konusunda Cumhuriyetimizin kurulmasının ardından ciddi adımlar atılmaya başlanmıştır. Milli mücadele sırasında gösterdikleri kahramanlıklarla şanlı tarihimizdeki yerini alan kadınlarımız, ilk kez 1930 yılında belediye seçimlerine katılma hakkı elde etmiştir. Ülkemizin bağımsızlık ve özgürlük mücadelesinde hayati bir misyon üstlenen kadınlarımız, 1933 yılında ise köy muhtarlığı seçimlerine girme hakkı kazandılar. Kadınlarımız, gerçek anlamda seçme ve seçilme haklarına ise; 5 Aralık 1934 yılında Anayasa ’da yapılan değişiklikle kavuştular. Kadınlarımızın siyasete katılımı konusunda atılan bu önemli adımla Türkiye birçok Avrupa ülkesinden çok daha önce kadınlara siyasi hakları veren ülke olmuştur. Milli Mücadele yıllarının hemen ardından gerçekleştirilen bu değişim sonucu, yapılan ilk seçimlerde 18 kadın milletvekili seçilmiştir. Böylece, Cumhuriyetin ilk kadın milletvekillerinin Meclis ’teki temsil oranı yüzde 4,5 olmuştur. Kadınlarımızın siyasi hayata katılımları konusunda yaşanan bu gelişmeler Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere, Cumhuriyetimizin kurucu kahramanlarının kadın haklarına verdikleri önemi göstermesi bakımından çok çarpıcıdır. Memnuniyetle ifade etmek isterim ki; başkanlığını yürütmekte olduğum 23. Dönem Parlamentomuz bir ilke imza atarak, 1934’teki kadınlarımızın 4,5 olan temsil oranını aşmış ve 50 milletvekili ile 9,1 düzeylerini yakalamıştır. TBMM Başkanlık Divanı ’nda ikisi Başkanvekili olmak üzere beş kadın milletvekilimiz başarıyla görev yapmaktadır. Kuşkusuz 22. döneme göre iki katına çıkan kadın milletvekili sayımızdaki bu artış sevindiricidir, ancak güçlü bir demokrasi için yeterli değildir. Kadın milletvekili sayımızın daha da artırılması demokrasimiz açısından büyük önem taşımaktadır. Toplumsal sorunlar konusunda yüksek duyarlılığa sahip kadınlarımızın katılım ve etkinliğinin parlamentomuzu daha da güçlendireceği kanaatindeyim. Kadın parlamenterlerin kamuoyu tarafından daha yakından tanınması ve Türkiye Büyük Millet Meclisi ’ne ve seçimle gelinen diğer görevlere ilgilerinin artırılması amacıyla “Türk Parlamento Tarihinde Kadın Parlamenterler” isimli bu eser hazırlanmıştır. Çalışma kapsamında, 1935 yılından günümüze kadar (23. yasama dönemi dahil) parlamentoda görev yapmış kadın parlamenterlerin özgeçmişleri ile yasama ve denetim faaliyetlerine ilişkin bilgilerine yer verilmiştir. Temsilciler Meclisi, Cumhuriyet Senatosu ve Danışma Meclisinde görev alan 13 parlamenter dahil olmak üzere toplam 182 kadın parlamenter hakkındaki bilgilere yer verilen bu kitap titiz bir çalışma sonucunda hazırlanmıştır. Kadın parlamenterlerin daha yakından tanınması amacıyla yapılan bu çalışmanın Türk siyasi hayatının gelişimine katkı sağlayacağını ümit ediyor ve tüm emeği geçenlere teşekkür ediyorum. Koksal TOPTAN Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı