Sporda Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Haritalama ve İzleme Çalışması 2018-2020 Güncellemesi

Abstract

2018-2020 tarihlerini içeren sporda toplumsal cinsiyet çalışmalarının güncellenmesi raporunda, uluslararası alandaki iki temel gelişme gerçekleştirilmiştir. Birincisi, 2007 yılında Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından Genişletilmiş Kısmi Spor Anlaşması (EPAS) kapsamında 2018 yılında gerçekleştirilmeye başlanan spor kurumlarında toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasını hedefleyen uluslararası projenin tamamlanmasıdır. Bir diğer gelişme, Birleşmiş Milletler (BM) Kadın Birimi liderliğindeki Nesiller Boyu Eşitlik Kampanyası çerçevesinde başlatılan Nesiller Boyu Eşitlik için Spor Girişimi tarafından hazırlanan Nesiller Boyu Eşitlik için Spor İlkeleridir. Raporun en kapsamlı bölümlerini Türkiye’deki kamu politikalarının, STK’ların ve mevcut verilerin incelendiği bölümler oluşturmaktadır. Son 3 yılda, Türkiye’de performans sporunda ve rekreatif sporda kadınların ve kız çocuklarının spora katılımını artırmayı, sporda ve spor yoluyla kadınların ve kız çocuklarının güçlenmesini sağlamayı hedefleyen önemli çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Kadın sporcular, performans sporunda başarılarıyla öne çıkarken kadınların sporda ve spor yoluyla güçlenmelerinde misyonu olan aktörler olarak medyada yer almaya başlamışlardır. Diğer yandan, artan rekreatif spor faaliyetlerinde gerek katılımcı olarak gerek düzenleyici (örn., Süslü Kadınlar Bisiklet Turu) olarak Türkiye’nin hemen her ilinde kamusal alanda koşan, bisiklete binen, yüzen, futbol ve basketbol oynayan kadınların sayısında önemli bir artış söz konusudur. Uluslararası sporda başarılı olabilecek kadın sporcuların maddi olarak desteklendiği, sosyal medyada başarılarının teşvik edilerek görünürleştirildiği, kadın sporculara, hala çok kısıtlı da olsa sponsor desteğinin sağlandığı, hem performans hem de rekreatif sporcuların spor organizasyonlarına katılımının desteklendiği (örn., İstanbul Büyük şehir Belediyesi tarafından, önceki yıllarda maraton koşmuş kadınlardan 2019 İstanbul Maratonunda kayıt ücretinin alınmaması) çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Tokyo Olimpiyatlarında kota alan ya da alma olasılığı yüksek olan, uluslararası başarıları olan farklı spor dallarındaki kadınlar (örn., Yasemin Adar – güreş, İrem Yaman – taekwondo, İlke Özyüksel – pentatlon, Eda Erdem – Voleybol gibi) sosyal medya hesaplarında kendi spor başarılarını, sportif kariyerlerini paylaşarak kadınlara ilham vermektedirler. Ana akım medyada yeterli düzeyde temsil edilemeyen sporcu kadınlar için sosyal medya hem kendi markalarını oluşturma, sponsor desteği bulma, destekçileriyle iletişime geçme ve görünür olma aracı olmuştur. Türkiye’de, sivil toplum alanında da kadın ve spor konulu çalışmalarda önemli gelişmeler gerçekleştirilmiştir. Bu raporda, spor alanında izleme ve değerlendirme faaliyeti gerçekleştiren sivil toplum kuruluşlarına yer verilmesi planlanmış olmakla birlikte, bu tür faaliyetlerden ziyade kadınların spora katılımını hedefleyen uygulama içerikli projeler gerçekleştiren kuruluşlara, özellikle internet üzerinden erişimi olan bilgiler yoluyla da yer verilmeye çalışılmıştır. Farklı statüleri, farklı hedefleri ve kapasiteleri olmakla birlikte, TMOK, Fenerbahçe Spor Kulübü, KASFAD, Kızlar Sahada, BOMOVU, Kızlar Atakta, SES Kadın Sporları, Kadın Futbol Kulüpleri Derneği, Türkiye’de kadınların spora katılımı ve sporda toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması yönünde sosyal etki gücü ve sürdürülebilirliği yüksek çalışmalarıyla ulusal ve uluslararası alanda örnek çalışmalar gerçekleştirmektedirler. Bu kuruluşlar, kısa bir sürede tamamlanması gereken bu raporun yazımında gerek materyal sağlayarak gerek bilgileri kendileri yazarak kıymetli bir iş birliği sergilemişlerdir. Raporun son bölümünde Türkiye’de spora katılım, liderlik ve antrenörlük alanlarında mevcut durum verileri sunulmuştur. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin göstergelerinden birisi, toplumsal cinsiyete göre ayrıştırılmış verilerin kamuya sunulmasıdır. Spor verilerinin erişilebilirliği, güvenilirliği konusunda önemli endişeler bulunmaktadır. Örneğin, Türkiye’de sporcu ve antrenör sayısının önemli bir bölümünü içeren futbol verileri kurum internet sayfasında kamuya açık değildir. Raporda kullanılan veriler, kurumlardan, KASFAD raporlarından ve çok az bir bölümü medya haberlerinden derlenmiştir.