Haritalama ve İzleme Raporları / Mapping and Monitoring Study Reportshttp://localhost:6060/xmlui/handle/1/1722024-03-28T21:57:56Z2024-03-28T21:57:56ZGender Equality Monitoring Report of Turkey 2021-2022Toksöz, GülayŞener, ÜlkerDemircan, SunayKarababa, ReyhanMemiş, EmelArslan, HilalYüksel-Kaptanoğlu, İlknurKabadayı, AslıhanAkyıldırım, Oğuzhanİnanç, Benginhttp://localhost:6060/xmlui/handle/1/21682023-03-31T14:20:36Z2022-01-01T00:00:00ZGender Equality Monitoring Report of Turkey 2021-2022
Toksöz, Gülay; Şener, Ülker; Demircan, Sunay; Karababa, Reyhan; Memiş, Emel; Arslan, Hilal; Yüksel-Kaptanoğlu, İlknur; Kabadayı, Aslıhan; Akyıldırım, Oğuzhan; İnanç, Bengin
A full evaluation of the monitoring work CEİD has carried out in various fields was presented in our
first national monitoring report, the Gender Equality Monitoring Report of Turkey 2019-2020. The
first monitoring reported consisted of two main sections. The first section on structural monitoring
reviewed the vision and mission statements, strategies and action plans of ministries and affiliated
institutions tasked with realising gender equality in Turkey and evaluated the compliance of targets,
strategies and policies in these documents with equality norms. This section also evaluated the
gender equality monitoring work of civil society organisations in Turkey and the position of Turkey in
international gender equality indices. The second section of the report on monitoring using
indicators and indicator data presented selected indicators from 16 thematic fields and tables of
values for indicators for which data were available for the monitoring of gender equality by year.
The Gender Equality Monitoring Report of Turkey 2021-2022 is our second report aimed at
monitoring gender equality at the national level. Similar to the previous report, the current report
includes structural monitoring and the monitoring of thematic fields using indicators. We formulated
the CEİD Gender Equality Index (CEİD Index) with a rights-based approach. This has added a new
dimension to CEİD’s monitoring work.
2022-01-01T00:00:00ZGender Equality Monitoring Report of Turkey 2019-2020Sancar, SerpilToksöz, GülayYüksel-Kaptanoğlu, İlknurMemiş, EmelArslan, HilalKabadayı, AslıhanAkyıldırım, Oğuzhanİnanç, Benginhttp://localhost:6060/xmlui/handle/1/21412023-01-26T13:02:09Z2021-01-01T00:00:00ZGender Equality Monitoring Report of Turkey 2019-2020
Sancar, Serpil; Toksöz, Gülay; Yüksel-Kaptanoğlu, İlknur; Memiş, Emel; Arslan, Hilal; Kabadayı, Aslıhan; Akyıldırım, Oğuzhan; İnanç, Bengin
The present Gender Equality Monitoring Report for Turkey is based on thematic monitoring
reports and monitoring indicators developed by the CEİD and it aims to draw the local and
global attention to significant developments that took place in Turkey in the period 2019-
2020. It is the first national periodic monitoring report covering issues that are important,
common and worth monitoring from 16 thematic areas that CEİD had developed in line with
international norms and approaches related to gender equality. The report aims to assess
the compatibility of Turkish institutions and policies with universal gender equality norms,
and strategies; and to assess the development towards the goals set by Turkey.
2021-01-01T00:00:00ZTürkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini İzleme Raporu 2021-2022Toksöz, GülayŞener, ÜlkerDemircan, SunayKarababa, ReyhanMemiş, EmelArslan, HilalYüksel-Kaptanoğlu, İlknurKabadayı, AslıhanAkyıldırım, Oğuzhanİnanç, Benginhttp://localhost:6060/xmlui/handle/1/21212023-09-08T07:58:41Z2022-01-01T00:00:00ZTürkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini İzleme Raporu 2021-2022
Toksöz, Gülay; Şener, Ülker; Demircan, Sunay; Karababa, Reyhan; Memiş, Emel; Arslan, Hilal; Yüksel-Kaptanoğlu, İlknur; Kabadayı, Aslıhan; Akyıldırım, Oğuzhan; İnanç, Bengin
Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği (CEİD) kurulduğu 2011 yılından bu yana toplumsal cinsiyet eşitliğine (TCE) katkı sunmak
amacıyla Türkiye’de farklı alanlardaki eşitsizlikleri saptayarak sorunları açığa çıkarmaya yönelik çalışmalar yürütüyor.
Haritalama ve izleme raporları hazırlayarak göstergeler aracılığıyla zaman içinde değişikliklerin ne yönde olduğunu ortaya
koymaya çalışıyor. 2017 yılından bu yana Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu tarafından, “Türkiye’de Katılımcı Demokrasinin
Güçlendirilmesi: Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin İzlenmesi” başlığı altında, doğrudan hibe desteği ile finanse edilen projelerde
16 farklı alanda tematik raporlar hazırladı ve göstergeler ile izleme faaliyetleri gerçekleştirdi. Bu alanlar: eğitimde; istihdamda;
sağlıkta; siyasal kararlara katılımda; kentsel hizmetlerde; din hizmetlerine erişimde; medyada; sporda; yaşlılıkta; gelir
dağılımı, yoksulluk, sosyal yardımlarda; adalete erişimde; bilim, teknoloji mühendislik, matematik alanlarında toplumsal
cinsiyet eşitliği ile kadınlara yönelik şiddet ve insan/kadın ticaretiyle mücadele; kadın mültecilerin durumu ile toplumsal
cinsiyet eşitliğine erkeklerin katılımıdır. Ayrıca çocuk yaşta, erken ve zorla evliliklerin önlenmesini konu alan bir diğer
haritalama ve izleme raporu Birleşmiş Milletler (BM) Kadın Birimi (UNWomen) ile iş birliği içinde hazırlandı. Aynı şekilde BM
Kalkınma Programı (UNDP) ile iş birliği içinde UNDP Toplumsal Cinsiyet Endeksleri (2000-2020) temelinde Türkiye’nin
toplumsal cinsiyete dayalı gelişmesinin ve toplumsal cinsiyet eşitliği performansının boylamsal analizi yapıldı. Bu raporların
tümünde bir önceki izleme raporunda belirttiğimiz üzere toplumsal cinsiyet eşitliği için geliştirilmiş uluslararası norm ve
standartların ışığında Türkiye’deki mevzuat, uygulama ve izleme politikaları değerlendirildi, toplumsal cinsiyet eşitliği ile ilgili
sorun alanları ortaya kondu ve bu alanlara özgü izleme göstergeleri belirlenerek bağımsız ve bilimsel izleme kapasitesinin
geliştirilmesi hedeflendi.
Çeşitli alanlarda yürütülen izleme çalışmalarının toplu bir değerlendirmesi “Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini İzleme
Raporu, 2019-2020” başlıklı ilk ulusal izleme raporumuzda yapıldı. İki ana bölümden oluşan ilk izleme raporunun yapısal
izlemeye ilişkin bölümünde; Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitliğini gerçekleştirmekle yükümlü bakanlıkların ve bağlı
kurumların vizyon, misyon, strateji ve eylem planları gözden geçirildi ve bu belgelerde yer alan hedef, strateji ve politikaların ne
ölçüde eşitlik normuna uyduğu incelendi. Aynı zamanda, Türkiye’de sivil toplum örgütlerinin cinsiyet eşitliğini izleme
çalışmaları değerlendirildi ve Türkiye’nin uluslararası alandaki toplumsal cinsiyet eşitliği endekslerindeki yeri ele alındı.
Raporun göstergeler ile izleme ve gösterge verilerine ilişkin ikinci bölümünde toplumsal cinsiyet eşitliğinin yıllık izlemesi için 16
tematik alandan seçilen göstergeler ve verisi mevcut göstergelere ilişkin değerler tablolar halinde sunuldu.
“Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini İzleme Raporu, 2021-2022” toplumsal cinsiyet eşitliğini ulusal düzeyde izlemeyi
amaçlayan ikinci raporumuz. Bu raporda, ilk rapora benzer biçimde yapısal izlemeye ve belirlenen tematik alanların
göstergeler ile izlenmesine yer verdik. Hak temelli bir yaklaşım ile CEİD Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Endeksini (CEİD Endeks)
oluşturduk. Böylece, CEİD olarak yaptığımız izleme çalışmalarına yeni bir boyut ekledik. İlk izleme raporundan bugüne kadar geçen süre içinde “İzleme Raporu neyi, nasıl ve hangi belgelere dayanarak izleyecek?”
sorusuna cevap olarak kamu kurum ve kuruluşlarının politikalarında ve bunları ortaya koyan belgelerinde ciddi bir değişiklik
yapmadığını söyleyebiliriz. Öte yandan, bu süreçte Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle İstanbul Sözleşmesi’nden 2021 yılında
çıkılması ve buna karşı başta kadın örgütleri olmak üzere LGBTİ+ örgütleri, barolar ve diğer meslek örgütleri, emek örgütleri ve
siyasi partiler tarafından yürütülen mücadele son iki yılın gündeminde çok önemli yer tutuyor. Bu nedenle raporun yapısal
izleme kısmında sıralamayı sivil toplum örgütleri, yerel yönetimler ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı biçiminde kurguladık.
Raporun yapısal izleme kısmında ilk olarak CEİD Toplumsal Cinsiyet Eşitliği İzleme Grubu üyesi olan çeşitli sivil toplum
örgütlerinin değerlendirmelerine de dayanarak 2020 ve 2021 yıllarına ilişkin gelişmeler yorumlandı. Gülay Toksöz tarafından
yazılan bu bölümde, sivil toplum örgütlerinin (STÖ) izleme çalışmalarına yer verildi. Özgül Kaptan, Eşitlik İçin Kadın Platformu
(EŞİK)’nun bu süreçte yürüttüğü çalışmaları özetleyerek bölüme katkıda bulundu. CEİD’in İzleme Grubu toplantılarına katılan
ve hak temelli izleme çalışması yürüten örgütlere gönderdiğimiz soru formuna verdikleri cevaplar ve web sayfalarında yer alan
çalışmalar raporun bu bölümünde sunulan bilgilerin kaynağını oluşturdu. Soru formunu dolduran tüm örgütlere teşekkür
ediyoruz¹.
Merkezi kamu yönetiminin toplumsal cinsiyet eşitliği hedefinden uzaklaşması ölçüsünde yerel yönetimlerin sunduğu
hizmetlerin toplumsal cinsiyet eşitliğini gözetmesi önem kazanıyor. CEİD’in çalışmalarını yürüttüğü dokuz proje ilinde Yerel
Eşitlik İzleme Platformları, yerel yönetimleri seçtiği göstergeler aracılığıyla izliyor. İzleme Raporunun ilk kısmının ikinci
bölümünde kapsamı genişleterek 30 büyükşehir belediyesini mercek altına alıyoruz; aralarında proje illerinin de olduğu 30
büyükşehir belediyesini eşitlik mekanizmaları, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasında önemli etkileri olan bakım ve
destek hizmetleri ile belediyeler tarafından hazırlanan politika belgeleri çerçevesinde değerlendiriyoruz. Ülker Şener ve Sunay
Demircan bu bölümde, Stratejik Eylem Planlarını TCE çerçevesinde gözden geçirdiler, Ankara, İstanbul ve Mersin Büyükşehir
Belediyeleri tarafından hazırlanan Yerel Eşitlik Eylem Planlarını (YEEP) yapısal olarak analiz ettiler.
Yapısal İzleme kısmının son bölümü ise Reyhan Karababa tarafından kaleme alındı. Bu bölümde, yapısal izlemenin temel
öğesi olarak Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (ASHB) mercek altına alınıyor. Bakanlığın faaliyetleri ile bunların
gerçekleştirilmesine yönelik harcamaları toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme bakış açısıyla inceleniyor.
Toplumsal cinsiyet eşitliğinin göstergeler aracılığıyla izlenmesine ayrılan ikinci kısmın ilk bölümü, Türkiye’de toplumsal
cinsiyet eşitliğini ölçmek için oluşturulan CEİD Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Endeksi’nin (CEİD Endeks) bulgu ve yorumlarına
ayrıldı. CEİD Gösterge Uzman Grubu, 17 tematik alan haritalama ve izleme raporunun bulguları ve göstergelerini gözden
geçirip, veri güncelleyip, uluslararası ve yerel endeks çalışmalarını da göz önünde tutarak Türkiye’ye özgü endeks oluşturdu.
CEİD Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Endeks çalışması Emel Memiş tarafından CEİD Gösterge Uzman Grubunun katkılarıyla
gerçekleştirildi. CEİD Uzman Grubu Aslıhan Kabadayı, Bengin İnanç, Emel Memiş, Gülay Toksöz, Hilal Arslan ve İlknur Yüksel Kaptanoğlu’ndan oluşuyor. Toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin ilk raporda sunduğumuz verisi mevcut göstergeler ile yeni eklenen ‘yaşlılık ve toplumsal cinsiyet eşitliği’ ile ilgili göstergelerin güncel verisi de bu bölümün ikinci kısmında yer alıyor.
Bu bölüm, Bengin İnanç tarafından grup üyelerinin katkılarıyla güncellendi. Bu rapor, kolektif emeğin ürünü olarak hazırlandı; raporda emeği geçen herkese içtenlikle teşekkür ediyoruz. Gerek
“Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini İzleme Raporu, 2021-2022”nin gerekse CEİD’in bilimsel ve nesnel verilere dayalı
olarak geliştirdiği diğer izleme faaliyetlerinin toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri ile mücadele eden sivil toplum örgütlerinin ve
kamu kurum ve kuruluşlarının çalışmalarına katkı sunmasını diliyoruz.
2022-01-01T00:00:00ZYaşlılık ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Haritalama ve İzleme ÇalışmasıCon Wright, Gülçinhttp://localhost:6060/xmlui/handle/1/20672022-08-18T09:49:30Z2022-01-01T00:00:00ZYaşlılık ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Haritalama ve İzleme Çalışması
Con Wright, Gülçin
Bu rapor, Türkiye’de Katılımcı Demokrasinin Güçlendirilmesi: Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin
İzlenmesi Projesi (CEİDizler) kapsamında hazırlanan tematik haritalama ve toplumsal cinsiyet
eşitliğini (TCE) izleme göstergeleri geliştirme çalışmasının bir ürünüdür. Proje ilk olarak 2017
yılında başlamış ve 2019 yılında tamamlanmıştır. Halen, Proje’nin 2020-2022 yılları arasında sürecek
olan ikinci aşaması yürütülmektedir. Proje’nin yazım sürecinde, Türkiye’de TCE alanında
çalışan çok sayıda kurum ve kişi ile toplantılar yapılmış, bu toplantılar sonucunda Türkiye’de
TCE politikalarının geldiği noktada, bağımsız izleme ve değerlendirme mekanizmaları geliştirmenin
hayati önemde olduğu kanısına varılmıştı. Bunun için yapılacak en önemli işlerden
birisi, o tarihe kadar TCE’yi hayata geçirmeye yönelik olarak geliştirilmiş ulusal mevzuat ve eylem
planları uygulamasının etkinliğini ölçebilecek ve değerlendirebilecek bağımsız bir izleme
mekanizmasının kurulmasıydı. Bunun yanında, TCE’yi gerçekleştirmeye ilişkin uygulamaların
sistematik biçimde tarafsız ve bağımsız olarak izlenebilmesini kolaylaştıracak, bilimsel ve teknik
gereklere uygun araçlar geliştirilmesinin önemi de ortaya çıkmıştı. Bu çabaların sürdürülebilir
olması için kurumsallaşmak gerekliydi. Proje yazılırken ulaşılması gereken hedeflerinden biri
de, bu kurumsallaşmayı sağlamak oldu.
Türkiye’de Katılımcı Demokrasinin Güçlendirilmesi: Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin İzlenmesi
Projesi’nin 1. Faz’ı bu hedefler doğrultusunda biçimlendi. Mart 2017’de uygulanmaya başlayan
Proje, temel olarak, TCE için geliştirilmiş uluslararası norm ve standartların Türkiye’deki mevzuat,
uygulama ve izleme politikalarına içerilmesini desteklemeyi; TCE ile ilgili sorun alanlarını
haritalama çalışmaları ile raporlamayı; bu alanlara özgü izleme göstergeleri geliştirerek bağımsız,
bilimsel ve ana-akımlaştırılmış bir izleme stratejisinin Türkiye’de kurumsallaşmasına katkıda
bulunmayı; TCE’yi izleme alanında kamu-sivil işbirliğini ve gösterge temelli izleme kapasitesini
geliştirmeyi hedefledi.
Projenin ilk fazında, bu amaçlar doğrultusunda 10 tematik alanda haritalama raporları ve izleme
göstergeleri hazırlandı. Bu alanlar: eğitim, sağlık, istihdam, siyasal kararlara katılım, kentsel
haklar/hizmetler, medya, spor ve din hizmetlerine erişimde TCE ve kadınlara yönelik toplumsal
cinsiyet temelli şiddet idi. Projenin çok önemli ve değerli çıktılarını, ilgili alanlardaki sayısız
veri ve kaynağı konuyla ilgilenen her kesimin erişimine sunabilmek için Cinsiyet Eşitliği İzleme
Merkezi kurularak, dokümanların yükleneceği bir e-kütüphane oluşturuldu.
Projenin ilk fazının yarattığı olumlu izlenim ve kazanımların etkisiyle, 2020-2022 tarihleri arasında
Türkiye’de Katılımcı Demokrasinin Güçlendirilmesi: Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin İzlenmesi
(CEİDizler) başlığıyla, ikinci faz hayata geçirilmiştir. Avrupa Birliği tarafından finanse edilen projenin
temel hedefi, ilk fazda olduğu gibi, toplumsal cinsiyet eşitliğinin yaygın olarak gerçekleşmesi
ve katılımcı demokrasinin güçlendirilmesidir. Bunun için hak temelli çalışan sivil toplum
kuruluşlarının, yerel yönetimlerin, kamu yararına çalışan örgütlerin, akademinin ve sendikaların
hak temelli izleme kapasitelerini artırmak, ilgili paydaşlar arasındaki işbirliğini güçlendirmek
ve hak temelli izlemenin bilimsel temelde yapılması için bilgi üretmek amaçlanmıştır. Bir başka
hedef de, göstergeye dayalı cinsiyet eşitliği izlemesi ile ilgili mevcut bilgiler ve kaynakların geliştirilmesi, bu kaynaklara erişimin yaygınlaştırılmasıdır. Bu amaçlar doğrultusunda, 6 yeni
başlıkta tematik alan raporu hazırlanmıştır. CEİDizler Projesi kapsamında hazırlanan 6 yeni
tematik alan raporu şunlardır: Bilim, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik Alanlarında
Toplumsal Cinsiyet Eşitliği (STEM); Adalete Erişimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği; Yoksulluğun
Önlenmesi, Sosyal Koruma ve Sosyal Yardımlarda Toplumsal Cinsiyet Eşitliği; Kadın
Mülteciler ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği; Erkekler, Erkeklikler ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği;
Yaşlılık ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği.
Bu raporlarda da önceki fazda hazırlanan raporlar gibi, ilgili alanda izleme göstergeleri hazırlanmıştır.
Göstergeler verisi olan ve yıllar içinde izlenebilen göstergeler ile henüz verisi olmayan
ancak olması gerektiği için önerilen göstergeler olarak ayrıştırılmıştır. Yeni 6 tematik alan
raporunun tam metinleri, basılı hale getirilmelerinin yanında, ana metinleri, Türkçe ve İngilizce
geniş özetleri CEİM e-kütüphane aracılığıyla konuyla ilgili geniş kitleye ulaştırılmıştır. İlk 10 tematik
alan raporuyla birlikte bu 6 rapor da, online eğitim materyaline dönüştürülmüş ve bunlar
da CEİM e-portala yüklenmiştir.
Proje çıktılarının uzun vadede kalıcı olabilmesi, TCE duyarlı izleme çalışmalarında kullanılabilmesi
geniş toplum kesimlerinin katkısı ile mümkün olmaktadır. Projenin çeşitli aşamalarında
farklı kişi ve kurumlardan bu yönde destek aldık. Başta, uzun ve zorlu bir yolu birlikte yürüyen
proje ekibi olmak üzere, haritalama raporlarını ve göstergeleri titiz ve yoğun emek gerektiren
bir çalışmayla tamamlayan uzmanların katkılarını minnetle anıyoruz. Bu projenin ve tematik alan
raporlarının, Türkiye’de katılımcı demokrasinin güçlendirilmesine katkıda bulunmasını diliyoruz.
2022-01-01T00:00:00Z